Lokalizacja

Gocław (do 1945 niem. Gotzlow) - dzielnica Szczecina położona nad Odrą, włączona w granice miasta w 1939 r. Obszar Gocławia stanowią w przeważającej części tereny leśne Uroczyska Kupały - Leśne Wzgórze i Zielone Wzgórze. Główne zabudowania usytuowane są wzdłuż ciągu ulic Światowida - Lipowa - Nad Odrą. W Gocławiu znajduje się przystań żeglarska Marina Gocław, restauracja Jachtowa, wieża Gocławska.

Analiza historyczna

Do XIX w. ludność zamieszkująca Gocław utrzymywała się z uprawy winorośli na gocławskich wzgórzach, połowu ryb. Funkcjonował tu również młyn nad potokiem. Stopniowo uprawy winorośli przekształcane były na grunty orne. Pojawiło się sadownictwo. Na terenie Gocławia istniała kopalnia węgla brunatnego, huta produkująca węgiel prasowany (po II wojnie światowej huta kontynuowała działalność w Hamburgu).

W II poł. XIX w. założono tu linię kolejową Szczecin Główny - Jasienica, co wpłynęło na intensywny rozwój dzielnicy. Pojawiły się nowe przedsiębiorstwa przemysłowe i handlowe, budynki mieszkalne, drewniana wieża widokowa, klimatyczne restaurcje nadbrzeżne: Gotzlow, Sommerlust oraz znajdujące się na terenie lasów gocławskich: Bohmer Wald, Kaffeeberg, Forsthaus Julo, Establissement Weinberg. W I poł. XX w. na szczycie gocławskiego wzgórza wzniesiono wieżę widokową, pod którą w latach 40-tych wykonano schron przeciwlotniczy.

Pod koniec II wojny światowej nalot aliancki zniszczył przystanie rybackie, nabrzeża, zakłady przemysłowe. Zagospodarowanie dzielnicy rozpoczęto w 1945 roku. Obecnie oferta turystyczno - gospodarcza dzielnicy jest uboga. Starą zabudowę stopniowo się wyburza z powodu złego stanu technicznego budynków.

Źródła zdjęć umieszczonych na planszach: http://sedina.pl/galeria/index.php?cat=170, http://szczecin.fotopolska.eu/Szczecin/b177624,Osiedle_Golecino-Goclaw.html

Literatura: Marek Łuczak “Szczecin Gocław, Golęcino” Pomorskie Towarzystwo historyczne, 2011.

Wizja lokalna

W trakcie wizji lokalnej obszaru opracowania wykonane zostały analizy:

• sposobu użytkowania i zagospodarowania
• terenu układów przyrodniczych i fizjonomicznych obszaru
• komunikacji i powiązań transportowych
• istniejących powiązań widokowych
• głównych problemów obszaru objętego opracowaniem

Analiza sposobu użytkowania

Na terenie objętym opracowaniem przeważają niezgospodarowane tereny otwarte, ogródki działkowe, wielorodzinna zabudowa mieszkaniowa. Występują nieliczne obiekty świadczące usługi z zakresu edukacji (przedszkole) oraz sportu i rekreacji (przystań żeglarska). Przestrzeń publiczna sportowo - rekreacyjna jest niedofinansowana.

Analiza komunikacji

Obszar jest dobrze skomunikowany. Dostępność komunikacyjna dzielnicy jest zapewniona poprzez drogę publiczną, zapewniającą możliwość przemieszczania się ludności środkami komunikacji miejskiej (tramwaj, autobus). Na terenie obszaru znajduje się pętla autobusowa i tramwajowa. Teren kolejowy, na którym znajdował się dworzec PKP jest zaniedbany. Pozostałości po obiekcie są w złym stanie technicznym.

Analiza poziomu hałasów

Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku LAeq D (pora dzienna) i LAeq N (pora nocna) wzdłuż głównej drogi (ul. Światowida i Lipowa) zostały przekroczone dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielo - i jednorodzinnej, terenów rekreacyjno - wypoczynkowych oraz mieszkaniowo - usługowych zgodnie z Załącznikiem nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.

Analiza stanu technicznego obiektów

Ponad połowa obiektów (ok. 60%) jest w złym stanie techniczym. W zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej oraz wielorodzinnej z usługami w parterach zauważalne są lokale nieużytkowane (pustostany).

Analiza zabudowy

Zabudowa znajdująca się na obszarze Gocławia pochodzi z XIX i XX w. Usytuowana jest głównie wzdłuż ciągu ulic Światowida i Lipowej. Występująca zabudowa wielorodzinna jest przeważnie ustawiona kalenicowo w stosunku do ulicy. Widoczne są przykłady szerokofrontowych kamienic mieszkalnych wzniesionych w konstrukcji ceglanej, przeważnie o 9 - osiowych elewacjach. Obiekty kryte były zarówno płaskimi, jak i wysokimi dwuspadowymi dachami. Cześć kamienic otynkowano betonem.

Analiza wysokości zabudowy

Budynki niskie do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie.

Podsumowanie wizji lokalnej

Zalety dzielnicy Gocław

• wspaniałe walory krajobrazowe, bezpośredni dostęp do Odry oraz porośnięte zielenią wzgórza gocławskie
• wartościowy drzewostan
• historyczne obiekty na terenie dzielnicy (Wieża Bismarcka, budynek Yacht - Clubu) oraz zachowany układ urbanistyczny z XIX w. i XX w.
• obszar jest dobrze skomunikowany

Sprawy do uporządkowania

• brak zapewniania wyraźnie zdefiniowanych struktur dostępności zabudowy wielorodzinnej znajdującej się wzdłuż ulicy Światowida i Lipowej
• przestrzeń prywatna znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie przestrzeni ogólnodostępnej (chodnik, ulica)
• dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku wzdłuż głównej drogi (ul. Światowida i Lipowa) zostały przekroczone dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielo - i jednorodzinnej, terenów rekreacyjno - wypoczynkowych oraz mieszkaniowo - usługowych zgodnie z Załącznikiem nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
• ponad połowa obiektów (ok. 60%) jest w złym stanie techniczym
• w zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej zauważalne są lokale nieużytkowane (pustostany)
• tereny nabrzeża są niezagospodarowane, zdegradowane
• teren kolejowy, na którym znajdował się dworzec PKP jest zaniedbany, pozostałości po obiekcie są w bardzo złym stanie technicznym
• brak wystarczającej ilości chodników, ciągły ruch samochodowy stwarza poczucie braku bezpieczeństwa
• na obszarze terenów zielonych widoczne są dzikie wysypiska śmieci
• Gocław nie charakteryzuje się już zwartą zabudową usytuowaną wzdłuż ulicy, jak to miało miejsce w XIX, XX wieku. Stara struktura dzielnicy nie została uzupełniona. Obecnie obiekty znajdujące się w złym stanie technicznym są stopniowo wyburzane. Brak jest nowych inwestycji oraz próby uzupełnienia starej tkanki miejskiej

Koncepcja zagospodarowania terenu

Koncepcja zagospodarowania przestrzennego obszaru opracowana została w oparciu o:

• wytyczne miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu Golęcino - Gocław, Golęcino - Gocław Port w Szczecinie
• przeprowadzone analizy
• inspiracje zaczerpnięte z historycznych uwarunkowań dzielnicy

Biorąc pod uwagę potencjał turystyczno - rekreacyjny dzielnicy, a także aktualne niedogodności w niej występujące, zaplanowano:

• odnowienie i uruchomienie przystanku kolejowego Gocław
• zmniejszenie poziomu hałasu docierającego z ulicy do budynków mieszkalnych poprzez wydzielenie dwóch ulic publicznych. Głównej prowadzącej do zabudowy usługowej usytuowanej przy nabrzeżu oraz drugiej drogi zapewniającej dojazd do budynków mieszkalnych. Drogi odseparowane są od siebie skarpą, zielenią publiczną, ciągami pieszymi. W strefie ciągów pieszych przewidziano pawilony gastronomiczne, przystanki autobusowe i tramwajowe, a także miejscowy rynek
• reaktywowano nabrzeże, planując:
  • korektę linii brzegowej, utwardzenia nabrzeża
  • promenady wzdłuż ciągów widokowych, nowe pomosty
  • rozbudowę nabrzeża niezbędną dla funkcjonowania przystanku tramwaju wodnego
  • stworzenie nabrzeża sportowo - turystycznego o dostępie publicznym dla jednostek pływających
  • wprowadzenie zabudowy usługowej związanej z rekreacją i turystyką, wykorzystującą dostęp do akwenów żeglowych, a także związanej z hotelarstwem, gastronomią, edukacją ekologiczną
• na wyznaczonych terenach elementarnych zaplanowano zabudowę mieszkaniową wielo- i jednorodzinną z dopuszczeniem usług
• utrzymano i zachowano zabytki ujęte w ewidencji zabytków
• wprowadzono zorganizowaną zieleń publiczną stanowiącą element kompozycji wzdłuż ciągu ulicznego